سالها پیش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان به عنوان بزرگترین تولیدکننده آثار ویژه کودک و نوجوان فعالیت خود را آغاز کرد و تا به امروز بر اساس تجربه خود، تنها مرجع علمی تفکیک گروههای سنی کودک و نوجوان برای انتخاب مناسب کتاب است.
تقسیمبندی موجود که همه آن را با گروههای سنی «الف»، «ب»، «ج»، «د» و «ه» میشناسیم در سالهای پیش از انقلاب و از سوی کارشناسان برجسته تدوین شده است. این تقسیمبندی سالهاست در کتابها در اختیار مربیان و والدین قرار گرفته و پشت جلد کتابها چاپ میشود و البته بسیاری از ناشران کودک و نوجوان نیز از آن تبعیت میکنند.
گروه آموزشی گرایاد نیز در آموزشهای خود از این تقسیم بندی استفاده میکند و این امر باعث میشود والدین بتوانند از مفید بودن آموزشهای حضوری، غیرحضوری، کتابها، اسباب بازی ها, کارگاهها برای فرزندانشان آگاه شوند. البته بسته به استعداد کودکان و نوجوانان شما ممکن است از محصولات برای گروههای سنی دیگر هم استفاده کرد که لازم است با سنجش توانایی معمارانه کودکان یا مشاوره غیرحضوری یا مشاوره حضوری بررسی شود.
در هر حال، تقسیمبندی موجود که با توجه به معیارهای تقسیمبندی روز اروپا و با توجه به ویژگیهای شخصیتی کودک و نوجوان از نگاه روانشناسان، استخراج شده میتواند همچنان مرجعی مناسب برای والدین باشد. در ادامه با توجه به ویژگیهای شخصیتی کودکان و نوجوانان به توضیح این گروههای سنی خواهیم پرداخت.
گروه سنی «الف»
از دید این تقسیمبندی گروه سنی «الف» به سالهای پیش از دبستان اطلاق میشود؛ سالهایی از آن به دوران خردسالی تعبیر میشود و به دو دوره پیش از فراگیری زبان و پس از فراگیری زبان را دربرمیگیرد. در مرحله اول کودک با تصاویر ارتباط بهتری برقرار میکند و در دوره دوم میتوان از او انتظار درک روابط منطقی را در شکلی ساده داشت. در این دوره خردسال قوه تخیل قوی دارد اما توانایی درک حوادث پیچیده و روابط علت و معلولی را ندارد و باید با بازی و تصاویر او را جذب کرد. تفکیک گروه به 0-1، 1-3، 3-6 نیز لازم است دیده شود. گرایاد در حال حاضر روی گروه الف قسمت 3-6 سال تمرکز نموده است.
گروه سنی «ب»
این گروه سنی، سالهای آغاز دبستان (اول، دوم و سوم) را شامل میشود؛ دوره ابتدای دبستان، زمانی است که کودک توانایی درک روابط علت و معلولی و مسائل منطقی ساده را دارد، زبان را فراگرفته و خط را میشناسد و میتواند داستانهای ساده درباره روابط بین انسانها و مفاهیم تربیتی را درک کند. یکی دیگر از ویژگیهای کودک گروه سنی «ب» توانایی یادگیری و قدرت حافظه اوست که در آموزش میتواند مورد توجه باشد.
گروه سنی «ج»
گروه سنی «ج» سالهای پایانی دبستان را دربرمیگیرد که سالهای چهارم و پنجم و ششم است و تا پایان سن کودکی. کودک در این سن، دارای تفکر انتزاعی رشدیافته، توانایی درک بالا، توجه ویژه به علت، آماده فعالیتهای گروهی است و کتابهایی که تفکر انتزاعی او درباره مفاهیمی چون محبت، همدردی، نوعدوستی، بخشش و ... را رشد میدهد بسیار مناسب خواهد بود. از سویی فعالیتهای که کودک را در اجتماع و درگیر روابط میانفردی کند نیز آثار مناسبی برای دوران پایان کودکی است.
گروه سنی «د»
دوره سه سال اول دبیرستان (هفتم، هشتم، نهم) یا ابتدای نوجوانی. این دوره، با توجه به تغییرات جسمی، روحی و اجتماعی نوجوان، دوره بسیار حساسی است. در این دوران، آثاری که ویژگیهای شخصیتی نوجوان چون کنجکاوی، پرسشگری و تجربههای جدید را منعکس میکنند، میتوانند مناسب باشند. در این دوره فعالیتها که فعالیتهای پرشور، کنجکاو و شجاع است، مورد توجه نوجوانان قرار میگیرد.
گروه سنی «ه»
گروه سنی «ه» نیمه دوم دبیرستان (دهم، یازدهم و دوازهم) یا مرحله دوم نوجوانی است؛ در این دوران نوجوان ضمن روبهرو شدن با تغییرات بسیار جسمی و روحی، درگیر تنشهای بسیاری برای یافتن شخصیت خود است و در جریان این تنشها، فعالیتهایی که الگوی مناسبی به او ارائه میدهند میتوانند مورد توجه قرار گیرند. البته باید مراقب بود این آموزشها، شکل صریح الگودهی را نداشته و خلاقیت کودکان را نگیرد. ضمن تاکید بر مشکلات اجتماع که دیگر نوجوان درگیر آن است، کنجکاویهای او را نیز پاسخ دهند.